Exposed !
1 Van onze vrijwilligers vond in de kruipruimte van een voormalig duits gebouw een Kodak filmrolletje met daarop Kodak “Exposed 1945”. Ondanks het feit dat het rolletje zo’n 45 jaar daarvoor al was belicht werd in een fotolab toch nog 1, hetzij slechte, afdruk gemaakt.
Het toont een militair, op een motorfiets, met een hoge hoed !

Onderzoek
Onderzoek leverde de eerste 6 jaar niks op totdat wij toevallig in contact kwamen met een familie die in- en na de oorlog aan de rand van het vliegveld woonden. Zij waren er zeker van dat deze man, met 8 jeeps “met ronde ramen” op 14 april 1945 het vliegveld als eerste bevrijdden. Een jeep met “ronde ramen” bleken SAS jeeps te zijn.
Zij vertelden dat de SAS aan kwam vanuit het zuiden en stopte bij het (toendertijd) cafe op de kruising van de Deelenseweg/Koningsweg. De 2 oog getuigen herinnerden zich het nog levendig. Er kwam een duitse militair op een motorfiets die prompt gestopt werd. In zijn tas had de duitser een grote ham die hij gestolen had in Arnhem. Toen de duitser niet snel genoeg gehoor gaf aan het bevel om van de motor af te stappen sloeg de man met de hoge hoed hem van de motor, met de ham. !
Nu weten we dus dat de man met de hoge hoed bij de SAS zat en op 13 april al arriveerde bij Vliegveld Deelen. Na een speurtocht in “War Diaries” vonden we ook zijn naam: Major Henry Druce.

De bevrijding van de Veluwe
Na Operation Loyton werd Druce gepromoveerd tot majoor en werd weer ingelijfd in de 2nd Special Air Services Regiment, 2nd Battalion in Holland. In April 1945 gaf Brigadier Mike Calvert hem de opdracht om met 10 Jeeps door de duitse linies heen te breken. Druce protesteerde. De oorlog was bijna voorbij, de duitse verdediging van het vliegveld was te sterk voor zo’n kleine groep en ze zouden te dicht bij de eveneens oprukkende canadese troepen moeten werken.
Toch start Druce op 13 April 1945. 10 SAS Jeeps, onder leiding van Majoor Druce, steken de Rijn over bij Westervoort/Arnhem, samen met de canadezen. Zij razen door Arnhem richting de dierentuin Burgers Zoo maar verliezen hierbij 2 jeeps.

Aanval op Deelen
Het vliegveld is bijna verlaten De vliegtuigen en het Luftwaffe personeel waren al vertrokken. Ongeveer 300 Volksgrenadiere waren achter gebleven om het vliegveld te verdedigen. Ook waren er aan de randen van het vliegveld nog Flak 88 en PAK posities die een serieuze dreiging vormden voor de manschapen in Jeeps.
Na een korte poging met dhr. van Batavia als gids keerde de groep terug naar het café, waar zij de nacht door brachten. De volgende dag werd de aanval, met succes dit keer, hervat, samen met de 8th Canadian Hussars.
Het museum bezit o.a de originele kaart van de route die men neemt over het vliegveld en de bivak plaatsen in de nabijheid van het Jachtslot Sint Hubertus op de Hoge Veluwe.

De canadezen stopten daar, maar Druce rukte direct verder op naar Otterlo. Tijdens deze aanval stuitten de 8 overgebleven jeeps met (waarschijnlijk) 3 man per jeep op duitsers die een goed heenkomen probeerden te zoeken richting Apeldoorn. Iedere jeep had 4 Vickers machinegeweren. Deze enorme vuurkracht zorgde ervoor dat binnen minuten 200 duitsers gewond of gedood werden in de hinderlaag. Een meereizende journalist zei later hierover: ” Druce was gekleed in een corduroy broek en zwarte hoge hoed en dat de felheid en snelheid van de hinderlaag iets was wat hij nog nooit gezien had of weer zou zien”.

Aangekomen bij Otterlo werd de situatie zo gevaarlijk, door eigen artillerie vuur, dat de opmars naar de “Zuiderzee” stopte voor de SAS. Zij keerden terug naar Arnhem.